Sta op, hoor en zie

In de bijbel vinden we ook legitimatieverhalen. Kenmerkend daarin is de uitzonderlijke held. Wonderen helpen dit te onderstrepen, het zijn legitimatiemiddelen bij uitstek. In 1 Koningen 17:24 zegt de weduwe, wier enige zoon door Elia uit de dood wordt opgewekt: Nu weet ik zeker dat u een man Gods bent. Dat kan ik mij levendig voorstellen, iemand uit de doden opwekken, ja, dat bewijst dat je een man/vrouw Gods bent. Ik zou nog verder gaan: dan bén je god. Dat zit er impliciet ook in, vermoed ik.

Bij Jezus, zo stelt het artikel waar ik uit put voor deze blog (helaas weet ik niet meer hoe ik eraan kom en wie het heeft geschreven) gaat het om historische leerverhalen.

Historisch is volgens de auteur de herkomst van Jezus, zijn doop door Johannes, zijn optreden als verkondiger van de op handen zijnde komst van Gods Koninkrijk. En dat hij een leraar was die de gave had van ziekengenezingen en argwaan bij de heersers opriep. En die uiteindelijk gekruisigd werd. Het belangrijkste van het evangelie noemt de auteur dus niet historisch! Hij is geen domoor die alles uit de bijbel voor zoete (letterlijke) koek slikt.

Het moge duidelijk zijn dat ik hierin niet meega. Jezus was geen historische figuur. Hoewel veel mensen zich lam schrikken als ik dat zeg (ik houd het Lam Gods overigens in stand), houdt mijn benadering in dat ik de secundaire zaken van het evangelie niet voor feitelijk hoef te houden en net op het punt waar alles om draait – de opstanding – het hazenpad insla. Ik kan het evangelie uit één stuk lezen zonder echt gebeurd en niet echt gebeurd door een zeef te halen. Niets uit het evangelie is echt gebeurd. Dat neemt nieet weg dat er wel historische figuren instaan, zoals Herodes en Pontius Pilatus en nog wat engerds,

Mijn blog is niet de plaats om de volledige onderbouwing van de niet-historiciteit van Jezus weer te geven. Daar is mijn boek voor, u vindt het allemaal terug. (Ik ben niet op verkoop uit, maar wie interesse heeft kan voor € 21,- inclusief de reiskosten van het boek het bij mij bestellen).

Het genre legitimatieverhaal is overigens op Jezus van toepassing. En niet anders dan bij Elia, zegt een niet–jood, namelijk de Romeinse hoofdman die het graf van de dode Jezus bewaakt: ‘Die man was werkelijk de Zoon van God.’ (Mattheüs 27: 54).

Hij doet dat in reactie op de graven die opensprongen op het moment dat Jezus de geest geeft. Niet één dode, zoals bij Elia, maar vele doden werden opgewekt uit hun graven. Ze maakten zich bekend aan een groot aantal mensen, staat er nog bij. Kortom het nieuws werd niet onder stoelen of banken gestoken, veel mensen werden verwittigd. Chronologisch is het verwarrend, het gebeurt kennelijk op vrijdag. Niettemin komen ze pas na Jezus’opstanding uit hun graven. Levend en wel van vrijdag tot zondag nog in je graf vertoeven. Dat is een vreemde toestand waar ik nog nooit een dominee over heb horen preken. Het grootste wonder lijkt mij dat, hoewel dit volgens de evangelist dus allemaal echt is gebeurd (dan wel door de lezers die hem verkeerd begrijpen) en met een groot aantal mensen is kortgesloten, er nooit een bericht over verscheen in de historisch betrouwbare geschriften. Je zou zeggen dat dit toch één van de megawonderen in die tijd moeten zijn geweest, indien echt gebeurd. Dat gaat als een lopend vuurtje de wereld door. Een aanwijzing voor hoe je anders moet kijken zit precies in dat punt dat de heiligen pas na Jezus’opstanding uit hun graf komen. Kennelijk gaat het om opgewekt bestaan van geestelijk doden die in de Paasnacht zijn gedoopt (en daarmee wedergeboren werden) na een proces van jarenlange inwijding.

Hier leest u niet de opvatting van een curieuze losgeslagen totaal vrijzinnige dominee. U vindt het gewoon terug in een Paaslied van Ad de Besten in het liedboek van de PKN (nr. 630). Helder zien we het in de opening van het tweede coupet: ‘Hij (dat is JC, red.) heeft gezegd: Gij mens kom uit…kom uit het graf dat u omsluit, kom uit en wordt geboren.’ ‘Opnieuw geboren worden’, dat is wat er gebeurt met degenen die in de Paasnacht voldoende ingewijd zijn om de geheimen van het bestaan te doorgronden. Over deze geheiligden heeft Mattheüs het in 27:52. Het vierde couplet in het bovengenoemde lied zingt: ‘Sta op! – Hij gaat al voor ons uit, de schoot van ’t graf ontkomen.’ Wij zijn dood en worden als we ingewijd raken in het geloof daaruit opgewekt. Of, parallel: Wij zijn blind en worden ziende. Of: Wij zijn doof en gaan horen.