Onversneden (vervolg)

Jezus heeft aardig aan de weg getimmerd, tot dusver. Je bent timmerman of je ben het niet. Jezus is het niet, niet meer, hij heeft alles van een genezer en hoeft er nog niet eens voor te bidden. Verborgen blijft het allemaal niet, de mensen drommen om hem heen. Wonderlijk dat er niet één bron uit die tijd is die hier iets over meldt. Hiermee verlegen theologen, kneden het materiaal en bakken ervan dat het evangelie overdrijft, de aantallen waren gering. Oei, dat was close maar nu kun je weer verder. Als je tenminse wegmoffelt dat uit dit ontsnappingsargument volgt dat de berichtgeving in Marcus kennelijk niet correct is. De evangelist maakt het mooier dan het is, de aantallen moet je met een korrel zout nemen. Wat zegt dit over de betrouwbaarheid van dit goddelijk geschrift? Wegkijken maar. Dan zien we Jezus voortgaan, ergens in een (hele kleine) menigte. Met het grotere werk op punt van beginnen: Twee genezingen maar liefst. Met elkaar verbonden. In die zin dat de ene zo veel oponthoud geeft, dat hij te laat is om een terminaal meisje te redden. Morsdood is ze. Maar Jezus weet er wel raad mee. Aan zijn hand staat zij gewoon op uit de doden. Iedereen stomverbaasd natuurlijk. Logisch dat deze wonderlijke daad van mond tot mond gaat. Maar – opnieuw- geen bron buiten het Marcus evangelie die hierover bericht.

In zijn vaderstad gonst het wel. “De zoon van Maria???” Hier wordt de naam van zijn moeder voor het eerst genoemd. Merk op dat er van een vader geen sprake is. Aangenomen wordt dat Maria vroeg weduwe was. Zal best, je kunt speculeren wat je wilt, je komt er altijd mee weg als theoloog. Theologie is, net als geschiedenis, een wetenschap waarin je ongestraft en zonder dat dit jouw universitaire status aantast van alles kunt beweren. Zelfs dat het zeker is dat er een historische Jezus was en dat degenen die dit ter discusie stellen wetenschappelijk niet serieus genomen moeten worden. Op dit moment slagen ze er nog in de pijnlijke kwestie dood te zwijgen, maar blijvend de blik afwenden gaat echt niet lukken. Vanuit Amerika waait het nog wel over. De billen van types als Jona Lendering, Gert Knepper en Lietaert Peerbolte moeten bloot, hoe onaangenaam dat er ook uit moge zien.

Ik zou zeggen dat het niet noemen van een vader door Marcus, terwijl de rest van de familie wel benoemd wordt, de gedachte wil oproepen dat God de vader van Jezus is. Hij spreekt God later dan ook aan met ‘Abba’. God als vader van Jezus…. Laat dan indalen en u concludeert: Jezus is een godenzoon! Precies wat in de openingszin van het Marcus evangelie al wordt gezegd. Een godenzoon met een aardse moeder. Een halfgod. Zoals die er volop zijn in mythen. Is het wetenschappelijk gezien niet een beetje onwaarschijnlijk dat godenzonen altijd mythish zijn, maar dat Marcus historisch moet worden gelezen? Ik vraag het maar, mannen met de blote billen. Julie staan in je wetenschappelijk armzalige hemd.

Jezus blijkt behalve zoon van Maria, een broeder te zijn van Jakobus, Joses, Judas en Simon. En er zijn ook nog zusters. Hun namen worden niet genoemd. Dit zegt iets over de kerkelijke gemeente van toen. Zusters tellen niet mee, zij mogen geen naam hebben. De namen van de broeders van Jezus zijn volgens mij historische figuren uit de tijd van de beginnende kerk, we zijn dan in de periode na het jaar 70. Het jaar waarin Jeruzalem met de tempel werd verwoest. Dit meldt Marcus. Dus moet je zijn evangelie in ieder geval daarna dateren. Vreemd genoeg heb ik in mijn studietijd theologen horen beweren dat Marcus rond het jaar 68 is geschreven. Wetenschappelijke onzin. Hoe is het mogelijk dat theologen dit schrijven? “Na het jaar 70” wordt doorgaans gezien als kort daarna. Wie zich erin verdiept komt op een veel latere datering terecht. Dan zijn we het jaar 100 al gepasseerd. Het enige document dat bron van de historische Jezus is, komt dus uit een tijd van wel tachtig jaar na zijn veronderstelde kruisdood. Wat zegt dat over de historische betrouwbaarheid? (Zelfs als we kort na 70 aanhouden, is dat nog lang na de veronderstelde kruisdood).

Zij daar in Nazareth geloven niet in hem en dus kon hij geen enkel wonder doen. Aha! Wonderen werken alleen als omstanders erin geloven. Dat lijkt mij niet alleen van die tijd.

De discipelen trekken erop uit. En kijk eens, zij kunnen het ook! Boze geesten uitdrijven en zieken genezen. Terug thuis is er een massabijeenkomst. Maar geen lokale supermarkt. Honger knaagt. U weet al hoe het verder gaat. Met vijf broden en twee vissen voedt Jezus vijfduizend mensen. Na deze eenvoudige doch voedzame maaltijd stuurt Jezus zijn leerlingen alvast naar de overkant, hij komt later, belooft hij. Als ze midden op het meer zijn komt hij achter hen aan, wandelend op het water (ik herinner u eraan dat we in deze aflevering alles voor echt gebeurd houden). Dat is wel heel bijzonder. Ook dat hij ooit een storm tot bedaren bracht op dezelfde woelige baren. Echt gebeurd dus, volgens onze huidige aanpak. Ik weet niet hoeveel van u het kunnen volhouden dit allemaal voor echt gebeurd te houden. Weinigen, hoop ik.

Voortgaand kan ik een geeuw van verveling amper onderdrukken: Het gaat maar door met genezingen en uitdrijven van boze geesten. Een doofstomme laat hij horen en spreken. Met zeven broden voedt Jezus nog een massa mensen, zij het minder dan de vorige keer, slechts vierduizend. Zeven manden overschot in plaats van twaalf (bij de vorige keer). ‘Begrijpen jullie het dan toch niet?’ vraagt Jezus hen, alsof het allemaal klip en klaar is. Natuurlijk begrijpt u het niet. Een theoloog kan het wel uitleggen. Ik heb dat gedaan in preken waarin deze maaltijd voor velen, op het rooster stond. Veel te vaak was dat het geval, want in de andere evangeliën heb je ze ook. Altijd hetzelfde, terwijl de bijbel een heel dik boek is. Zelden/nooit kwamen akelige teksten aan bod, waarin God mededogenloos onschuldige mensen de dood injaagt. Bij dergelijke verhalen is wegkijken het devies, anders wordt het ongemakkelijk. Zaak is dat je blijft hangen in de comfortzone. Het landelijke rooster van de kerken is zeer behulpzaam hierin. Zo wordt vakkundig om vervaarlijke klippen heen gezeild. De PKN is laf.

Een blinde wordt genezen. Die hadden we nog niet gehad. Jammer dat dit kunststukje niet in Doorn wordt herhaald, op Bartiméus. Op genezingsbijeenkomsten in de evangelische sfeer zie je het ook nooit. Daar worden alleen mensen met bekkeninstabiliteit genezen. Jezus wordt er bedreven in: nog een andere blinde wordt genezen. Hij heet Bartiméus. Ik vind het een slechte naam om een blindeninstituut naar te vernoemen waar helemaal niemand ziende wordt.

Intussen zijn we in Jeruzalem waar Jezus heel kinderachtig -en onterecht- een boom vervloekt. En, kennelijk in dezelfde gemoedstoestand, op het tempelplein de boel op stelten zet. Met nog wat gelijkenissen en twistgesprekken gooit dit heel wat olie op het vuur van de farizeeën. Geen wonder dat hij in een mum aan het kruis eindigt. Voordat het zover is voorspelt Jezus de verwoesting van de tempel. Knap hoor, veertig jaar voordat het gebeurt. Of is het al gebeurd en wordt dit achteraf als tekst als profetie aan het evangelie toegeschreven? Dat zeggen dominees die het allemaal niet nemen zoals het is gebeurd. Terecht natuurlijk, maar dat ze intussen toch vasthouden aan een historische Jezus is curieus te noemen als je tegelijkertijd toegeeft dat er van alles verzonnen is. [Nooduitgang: “Het doet er niet toe of Jezus heeft bestaan.” Mijn reactie: Als het er niet toe doet, waarom zeg je dan niet hardop dat Jezus niet heeft bestaan als historische figuur? Hun antwoord. Hij heeft wel bestaan. Mijn reactie: Waar baseer je dat op?].

Jezus zegt dat twee disicpelen hem zullen verraden. Eén van deze zet een arrestatieteam op het spoor. Als ze hem in de Egyptische duisternis hebben gevonden nemen allen het hazenpad. Behalve een blote man in een linnen kleed. Toen hij werd gegrepen vluchtte hij weg, het kleed in de handen van de politie.

Ik weet wel hoe je dit moet uitleggen, maar u heeft daar geen behoefte aan als u vasthoudt aan echt gebeurd. Zoals het er staat is het gegaan, nadere uitleg is in dat geval niet van belang.

Volgende week kan ik geen bijdrage plaatsen. Ik bevind mij in hogere sferen, oftewel de Alpen.